2:14 Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΒΑΛΑΑΜ
“Έχω, όμως, λίγα εναντίον σου, επειδή έχεις εκεί κάποιους που κρατούν τη διδασκαλία του Βαλαάμ, ο οποίος δίδασκε τον Βαλάκ να βάλει σκάνδαλο μπροστά στους γιους Ισραήλ, ώστε να φάνε ειδωλόθυτα και να πορνεύσουν” Αποκάλυψη 2:14.
Η ιστορία του Βαλαάμ και οι προσπάθειες του να καταραστεί το λαό του Θεού καταγράφονται στο βιβλίο των Αριθμών κεφάλαια 22-24. Όντας προφήτης γνώριζε τη φωνή του Θεού και ο Θεός του είχε δείξει ότι δεν επιτρεπόταν να δεχθεί την προσφορά χρημάτων από τον Βαλάκ, τον βασιλιά του Μωάβ, που ήθελε να καταραστεί το λαό Ισραήλ. Αλλά ο Βαλαάμ “αγάπησε τον μισθό της αδικίας” (Β΄ Πέτρου 2:15) και συνειδητά αγνόησε την εντολή του Θεού. Λόγω όμως της προστασίας του Θεού προς τον λαό Του, ο Βαλαάμ δεν μπόρεσε να καταραστεί τον Ισραήλ, αλλά αντίθετα, πρόφερε ευλογίες!
Απογοητευμένος, “ο Βαλαάμ αναχώρησε, και επέστρεψε στον τόπο του” (Αριθμοί 24:25). Αλλά προφανώς καθώς πήγαινε σπίτι, είχε μια καινούρια ιδέα: Αν οι Ισραηλίτες παρασύρονταν στην αμαρτία, θα στερούνταν της Θεϊκής προστασίας και θα μπορούσαν να νικηθούν από τους Μωαβίτες. “(Οι γυναίκες) έγιναν αιτία στους γιους Ισραήλ, σύμφωνα με τη συμβουλή του Βαλαάμ, να ανομήσουν ενάντια στον κύριο, στην υπόθεση του Φεγώρ, και έγινε η πληγή επάνω στη συναγωγή του Κυρίου” (Αριθμοί 31:16). “(Οι Μωαβίτες) προσκάλεσαν τον λαό (Ισραήλ) στις θυσίες των θεών τους· και ο λαός έφαγε, και προσκύνησε τους θεούς τους· και ο Ισραήλ προσκολλήθηκε στον Βέελ-φεγώρ... και εκείνοι που πέθαναν στην πληγή ήσαν
Αυτό το τραγικό σενάριο επαναλαμβανόταν την εποχή της Περγάμου, όταν οι μοναχοί και οι ιερείς άρχισαν να εκμεταλλεύονται την ειδωλολατρική προσκύνηση των λειψάνων των αγίων προς οικονομικό τους όφελος. “Η λατρεία των μαρτύρων της πίστης και των λειψάνων τους ξεκίνησε στα μέσα του δεύτερου αιώνα... αλλά με την αποδοχή του χριστιανισμού από τον Κωνσταντίνο και την είσοδο μεγάλου αριθμού ανθρώπων στην Εκκλησία, που μόλις είχαν απαρνηθεί τον παγανισμό, αυτός ο τρόπος λατρείας ενισχύθηκε”. Μέχρι το τέλος του τέταρτου αιώνα οι μάρτυρες της πίστης είχαν ανακηρυχθεί ανεπίσημα άγιοι - “οι προσευχές απευθύνονταν προς αυτούς ως μεσολαβητές προς το Θεό, με την ιδέα πως αυτοί μπορούσαν να προστατεύουν, να θεραπεύουν και να ωφελούν τους πιστούς. Ξεχωριστές μέρες αφιερώθηκαν στους αγίους και τις ημέρες αυτές εκτίθονταν οι εικόνες και τα λείψανά τους. Ο λαός μέσα από δεισιδαιμονικές διδαχές πίστευε ότι οι προσφορές που έφερνε τις ημέρες αυτές θα διασφάλιζαν την εύνοια του Θεού και για τους ίδιους αλλά και για τα αγαπημένα τους πρόσωπα που είχαν πεθάνει”.[2]
Η Μαρία και οι άγιοι έγιναν οι φίλοι και οι συνήγοροι του λαού, καθώς ο Θεός, ο Πατέρας, ακόμα και ίδιος ο Χριστός φαίνονταν απόμακροι και αυστηροί. Μεγάλα χρηματικά ποσά προσφέρονταν για την ανέγερση ναών προς τιμή των αγίων. Ιστορίες για τα θαύματα που εκτελούσαν οι άγιοι ή ακόμα και οι εικόνες τους, έκαναν τους απλούς ανθρώπους να είναι ακόμα πιο πρόθυμοι να ‘αγοράσουν’ την πρόσβαση τους προς εκείνους.
Μαζί με τη λατρεία των αγίων άνθιζε και η λατρεία αντικείμενων που όπως πίστευαν είχαν σχέση με τον Χριστό, τους αποστόλους, και τους μάρτυρες της Εκκλησίας. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονταν κομμάτια του τιμίου σταυρού, οστά, ρούχα και άλλα αντικείμενα των αγίων, και εικόνες, οι οποίες θεωρήθηκαν πως είχαν θαυματουργές θεραπευτικές δυνάμεις. Μεγάλη σημασία δίνονταν στην προσκύνηση των λειψάνων που φυλάσσονταν σε μακρινά και δυσπρόσιτα μέρη και ο κόσμος έπρεπε να ταξιδέψει για να βρεθεί εκεί. Οι ειδωλολατρικές τάσεις του λαού γίνονταν αντικείμενο εκμετάλλευσης, για να πλουτίζει η Εκκλησία και να ενισχύεται η δύναμη, η εξουσία και το κύρος των επισκόπων και των μοναχών που ήταν υπεύθυνοι για τη συντήρηση και φύλαξη των λειψάνων και των ιερών των ναών. Αντί να υπακούν στην εντολή της Αγίας Γραφής που λέει “φεύγετε από την ειδωλολατρία” (Α΄ Κορινθίους 10:14), οι θεολόγοι και οι ηγέτες της Εκκλησίας την ασπάσθηκαν και την εκμεταλλεύτηκαν για οικονομικό όφελος. “Αυτός ο τύπος ‘λαϊκού’ χριστιανισμού είχε την πιο εγκάρδια υποστήριξη από τους μοναχούς και αντί να εμποδίζεται προαγόταν από τους ηγέτες της Εκκλησίας, ιδιαιτέρως από τα μέσα του πέμπτου αιώνα και μετά. Αναμφίβολα διευκόλυνε τη μετάβαση από τον παγανισμό στο Χριστιανισμό για χιλιάδες ανθρώπους, αλλά σ’ ένα μεγάλο βαθμό έφερε την ειδωλολατρία μέσα στην Εκκλησία”.[3] Η μίμηση της συμπεριφοράς του “Βαλαάμ” από τους μοναχούς, τους ιερείς και τους ηγέτες της Εκκλησίας ενθάρρυνε την “πνευματική πορνεία” της ειδωλολατρίας, η οποία εδραιώθηκε εκείνη την περίοδο.