Το «Εγώ» ως το κέντρο των πάντων

Στην τραπεζαρία της Neverland του Michael Jackson βρίσκεται κρεμασμένο ένα τρίπτυχο (ένας ζωγραφικός πίνακας τριών ταμπλό) που ο τραγουδιστής είχε παραγγείλει να του ζωγραφίσει ο Αμερικανός καλλιτέχνης David Nordahl . Το δεξί ταμπλό, δείχνει τον Jackson να χειροτονείται ιππότης από ένα ασώματο χέρι που τοποθετεί ένα φωτεινό ξίφος στον ώμο του. Το αριστερό ταμπλό απεικονίζει τον Jackson να στέφεται βασιλιάς, πάλι από ασώματα χέρια. Το μεγαλύτερο ταμπλό όμως είναι ακόμα πιο εντυπωσιακό, δείχνει τον Jackson να στέκεται ευθυτενής και μυώδης σαν ένας πολεμιστής ντυμένος με μεσαιωνική ενδυμασία. Φοράει μία υπέροχη χρυσή και μοβ μπέρτα. Τα χέρια του είναι ανυψωμένα στο ύψος των ώμων του και οι παλάμες του είναι ακουμπισμένες στη λαβή ενός μεγάλου σπαθιού με την κόψη του προς το έδαφος μπροστά του. Το τρίπτυχο δίνει την εντύπωση ότι τα ασώματα χέρια που στέφουν και χρίζουν ιππότη τον Jackson , είναι τα δικά του. Αποτελεί εξ’ ολοκλήρου το κέντρο της συνείδησής του, και αυτο-προβάλλεται. Οι έξι στοίχους που είναι γραμμένοι κατά μήκος του ξίφους αποδίδουν με σαφήνεια το νόημα του πίνακα:

Είμαι ο στοχαστής, η κρίση και η γνώμη.

Είμαι ο αναζητητής, ο αναζητών , η αναζήτηση.

Είμαι η δροσοσταλιά, η ηλιαχτίδα, η καταιγίδα.

Είμαι το φαινόμενο, το πεδίο, η μορφή.

Είμαι η έρημος, ο ωκεανός, ο ουρανός.

Είμαι το πρωταρχικό Εγώ σ’ εσένα και σ’ εμένα.

Michael Jackson

Τρομακτικά λόγια αποξένωσης!

Εάν υπήρχε ποτέ ένα σκοτεινό ψυχολογικό βάραθρο, τότε είναι αυτό ακριβώς. Το να θεωρώ τον εαυτό μου ως υποκείμενο και αντικείμενο, σαν αιτία και αποτέλεσμα – σαν να ήταν πράγματι όλα αυτά – θα μπορούσε αυτό πραγματικά να γίνει υπερβολικά περιοριστικό, αποξενωτικό και στο τέλος να με φυλακίσει. Έτσι λοιπόν μια εγωκεντρική θεώρηση ολοκληρωτικά νικά και αντιστρέφει το νόημα της ζωής, από το να προσφέρει προς τα έξω, να γίνεται ενδοκεντρικά εστιασμένη και να καταρρέει μέσα στον εαυτό της.

Το ποίημα του Jackson συλλαμβάνει με επιτυχία τη μοναδική κατεύθυνση που ο ανθρώπινος νους μπορεί να οδηγηθεί όταν ο Θεός διαγράφεται από την ευρύτερη εικόνα ή όταν ο Θεός προσδιορίζεται ως ο εαυτός κάποιου. Είτε ο Θεός, είτε ο «εαυτός» καταλαμβάνουν το αποκορύφωμα της πραγματικότητας στην αντίληψη κάθε ατόμου. Είτε η ανιδιοτελής αγάπη, είτε η αγάπη για τον εαυτό μας αποτελεί το βασικό νόημα της ζωής, όσον αφορά το κυρίαρχο κινητήριο προσανατολισμό κάθε ανθρώπου. Η Βίβλος μας λέει πως υπάρχει ζωή στη μία από αυτές τις πτυχές του μυαλού, και θάνατος στην άλλη.

Το περιοδικό Life ρώτησε τον Stephen Jay Gould , ένα επιστήμονα του Harvard που σήμερα δε βρίσκεται εν ζωή, “ Γιατί βρισκόμαστε εδώ ;”. Κι εκείνος απάντησε: “ Βρισκόμαστε εδώ, επειδή μία ιδιαίτερη κατηγορία ψαριών είχε ένα ιδιαίτερο πτερύγιο στην ανατομία του, το οποίο μπορούσε να μετασχηματιστεί σε πόδια για χερσαία πλάσματα. Επειδή κομήτες χτύπησαν τη γη και εξαφάνισαν τους δεινοσαύρους κι έτσι έδωσαν στα θηλαστικά μία ευκαιρία που αλλιώς θα ήταν αδύνατο να είχαν… Μπορεί να ποθούμε για μία «ανώτερη» απάντηση, όμως δεν υπάρχει καμία. ” (Καταγεγραμμένο στο βιβλίο του Timothy Keller , Το επιχείρημα για το Θεό, σελ.36) .

O Gould παρέλειψε να ρωτήσει την πιο ουσιώδη ερώτηση που εμφανίζεται στην ίδια την απάντησή του: Γιατί υπάρχει αυτός ο πόθος για μία «ανώτερη απάντηση»; Αν δεν υπάρχει κανένα νόημα στη ζωή πέρα από τους εαυτούς μας, όπως καταδεικνύει ο Gould , τότε γιατί ποθούμε για ένα υπερβατικό νόημα; Δεν θα ήταν παράξενο αν είμαστε φτιαγμένοι κατά τέτοιο τρόπο – έχοντας πόθο να ζήσουμε για κάτι μεγάλο και ένδοξο, πέρα και πάνω από τους εαυτούς μας – χωρίς να υπάρχει κάποιος λόγος; Γεμάτοι με λαχτάρα για ύψιστη αγάπη η οποία προέρχεται από το πουθενά; Διαποτισμένοι από μία αίσθηση που μας σιγοψιθυρίζει πως υπάρχει τελικά κάποιος “εκεί” για εμάς, αλλά στην πραγματικότητα να μην υπάρχει κανείς;

O Bertrand Russell , ένας από τους πιο δριμύς αθεϊστές που υπήρξαν ποτέ, κάποτε έγραψε τα παρακάτω λόγια τα οποία απέσυραν από τα μάτια του το πέπλο, οδηγώντας τον σε μία στιγμή αλήθειας: “ Τίποτα δεν μπορεί να διεισδύσει στην μοναξιά της ανθρώπινης καρδιάς, εκτός από την υψηλή ένταση αυτού του είδους της αγάπης που οι θρησκευτικοί διδάσκαλοι έχουν διδάξει. ” ( Bertrand Russell , Η Αυτοβιογραφία του Bertrand Russell , σελ.146) .

Ακόμη και ο Sigmund Freud , o πατέρας της ψυχοθεραπείας και σκληροπυρηνικός αθεϊστής, κατά το τέλος της ζωής του δεν μπορούσε παρά να μιλήσει για “ παράξενους απόκρυφους πόθους… για μία ζωή εντελώς διαφορετικού είδους ” (Καταγεγραμμένο στο βιβλίο του M . Nicholi Jr , Το Ζήτημα του Θεού, σελ. 243) .

Αν συμπεράνουμε ότι δεν υπάρχει υπέρτατο «Άλλο» για να αγαπήσουμε και από το οποίο λαμβάνουμε αγάπη, τότε είναι αναπόφευκτο πως θα καταλήξουμε ότι δεν υπάρχει ύψιστο μήνυμα στη ζωή πέρα από το να υπηρετούμε τους εαυτούς μας. Η ανθρώπινη καρδιά χάνει την αίσθηση της αξίας και του νοήματος σε τέτοιο βαθμό, που το «εγώ» γίνεται το κέντρο της προσοχής και των κινήτρων. Καθώς επαυξάνει σε κάποιον η αίσθηση του «εγώ», συρρικνώνεται η σπουδαιότητα της ζωής του. Η αιτία αυτού του φαινομένου είναι απλά ότι η ανθρώπινη καρδιά βρίσκει νόημα μονάχα μέσα στις πνευματικές και συναισθηματικές παραμέτρους της αγάπης που επικεντρώνεται στους άλλους. Μία τέτοια αγάπη αποτελεί τη βάση του ποιος είναι ο Θεός, και τα ανθρώπινα όντα, δημιουργήθηκαν για να ζουν σε σχέση με αυτόν το Θεό. Έτσι, το να ζει κάποιος συγκεντρωμένος στον εγωκεντρισμό του αποτελεί μία βαθιά καταστρατήγηση της ίδιας του της ψυχής και του πραγματικού νοήματος της ζωής. Το να ζει όμως κανείς με την επίγνωση της αγάπης του Θεού ως την κυρίαρχη πραγματικότητα της ζωής διευκολύνει την επιστροφή στην πραγματική μας ανθρώπινη φύση.

Πόση αξιοπρέπεια αλήθεια θα αποκτήσουμε όταν καταφέρουμε να είμαστε αυτό για το οποίο έχουμε προοριστεί, όταν δηλαδή γίνουμε αποδέκτες και παροχείς της αγάπης του Θεού!