Η Τέλεση της Θείας Κοινωνίας
Μεταξύ των Διαμαρτυρομένων το πιο συνηθισμένο όνομα για την τελετή της Κοινωνίας είναι το «Κυριακόν Δείπνον» (Α΄Κορ. ια΄20). Άλλα ονόματα είναι «Τράπεζα του Κυρίου» (Α΄Κορ. ι΄21), «κλάσις του άρτου» (Πράξ. κ΄7, β΄42) και «Θεία Ευχαριστία» – μια αναφορά στη μορφή ευχαριστίας και ευλογίας της τελετής (Ματθ. κς΄26,27, Α΄Κορ. ι΄16, ια΄24, Α΄Κορ. ι΄16, ια΄24).
Το Δείπνο του Κυρίου είναι μια χαρούμενη στιγμή, όχι καιρός θλίψης. Το νίψιμο των ποδών που προηγείται, δίνει την ευκαιρία της αυτοεξέτασης, της εξομολόγησης των αμαρτιών, της συμφιλίωσης και της συγχώρησης. Έχοντας λάβει τη βεβαιότητα του καθαρισμού με το αίμα του Σωτήρα, οι πιστοί είναι έτοιμοι να εισέλθουν σε μια ειδική επικοινωνία με τον Κύριό τους. Πλησιάζουν στην Τράπεζά Του με χαρά και στέκονται μπροστά στο σωτήριο φως, όχι στη σκιά του σταυρού, έτοιμοι να εορτάσουν τη λυτρώνουσα νίκη του Χριστού.
Η Έννοια του Δείπνου του Κυρίου. Το Δείπνο του Κυρίου αντικαθιστά την εορτή του Πάσχα της Παλαιάς Διαθήκης. Το Πάσχα βρήκε την εκπλήρωσή του όταν ο Χριστός, ο Πασχαλινός Αμνός, έδωσε τη ζωή Του. Πριν το θάνατό Του ο Χριστός ο ίδιος θέσπισε την αντικατάσταση, τη μεγάλη εορτή του πνευματικού Ισραήλ της καινής διαθήκης. Έτσι, οι ρίζες των περισσοτέρων συμβολισμών του Κυριακού Δείπνου εκτείνονται μέχρι την εορτή του Πάσχα.
1. Ένα αναμνηστικό της απελευθέρωσης από την αμαρτία. Όπως η εορτή του Πάσχα αποτελούσε αναμνηστικό της απελευθέρωσης του Ισραήλ από τη σκλαβιά στην Αίγυπτο, το Κυριακό Δείπνο αποτελεί ανάμνηση απελευθέρωσης από την πνευματική Αίγυπτο, τα δεσμά της αμαρτίας. Το αίμα του πασχαλινού αμνού ραντισμένο στο ανώφλιο και στους παραστάτες της θύρας προστάτευσε τους κατοίκους από το θάνατο. Τρώγοντας τη σάρκα του αμνού είχαν τη δύναμη να διαφύγουν από την Αίγυπτο (Έξ. ιβ΄3-8). Έτσι και η θυσία του Χριστού φέρνει ελευθερία από την αμαρτία. Οι πιστοί σώζονται συμμετέχοντας στο σώμα και στο αίμα Του (Ιωάν. ς΄54). Το Κυριακό Δείπνο διακηρύττει ότι ο θάνατος του Χριστού στο σταυρό μας εξασφαλίζει τη σωτηρία και τη συγχώρηση, και μας εγγυάται την αιώνια ζωή.
Ο Ιησούς είπε: «Τούτο κάμνετε εις την ανάμνησίν μου». Αυτή η εντολή δίνει έμφαση στη διάσταση της θυσίας του Χριστού. «Τούτο είναι το σώμα μου το υπέρ υμών κλώμενον» είπε ο Ιησούς (Α΄Κορ. ια΄24, Ησ. νγ΄4-12). Στο σταυρό ο Αθώος αντικατέστησε τον ένοχο, ο Δίκαιος τον άδικο. Αυτή η μεγαλόψυχη πράξη ικανοποίησε τις απαιτήσεις του νόμου για το θάνατο του παραβάτη, δίνοντας συγχώρηση, ειρήνη και βεβαιότητα αιώνιας ζωής στους μετανοούντες αμαρτωλούς. Ο σταυρός αφαιρεί την καταδίκη μας και μας εξασφαλίζει το ένδυμα της δικαιοσύνης του Χριστού και τη δύναμη να υπερνικήσουμε το κακό.
α. Ο άρτος και το γέννημα της αμπέλου. Ο Ιησούς χρησιμοποίησε πολλές απεικονίσεις για να διδάξει διάφορες αλήθειες που αφορούσαν Αυτόν. Είπε: «Εγώ είμαι η θύρα» (Ιωάν. ι΄7), «Εγώ είμαι η οδός» (Ιωάν. ιδ΄6), «Εγώ είμαι η άμπελος η αληθινή» (Ιωάν. ιε΄1), «Εγώ είμαι ο άρτος της ζωής» (Ιωάν. ς΄35). Δεν μπορούμε να εκλάβουμε αυτές τις εκφράσεις κατά γράμμα, διότι ο Χριστός δεν είναι παρών σε κάθε θύρα, οδό ή άμπελο. Αντίθετα, απεικονίζει βαθύτερες αλήθειες.
Όταν, κατά τρόπο θαυματουργό, ο Χριστός έθρεψε 5.000 ανθρώπους, αποκάλυψε τη βαθύτερη σημασία του σώματος και του αίματός Του. Όσο για τον αληθινό άρτο, διαβάζουμε: «Δεν έδωκεν εις εσάς τον άρτον εκ του ουρανού ο Μωυσής, αλλ’ ο Πατήρ μου σας δίδει τον άρτον εκ του ουρανού τον αληθινόν. Διότι ο άρτος του Θεού είναι ο καταβαίνων εκ του ουρανού και δίδων ζωήν εις τον κόσμον. Είπον λοιπόν προς αυτόν, Κύριε, πάντοτε δος εις ημάς τον άρτον τούτον. Και είπε προς αυτούς ο Ιησούς, Εγώ είμαι ο άρτος της ζωής. Όστις έρχεται προς εμέ δεν θέλει πεινάσει, και όστις πιστεύει εις εμέ, δεν θέλει διψήσει πώποτε» (Ιωάν. ς΄32-35). Πρόσφερε το σώμα και το αίμα Του για να ικανοποιήσει την πείνα και τη δίψα των μεγαλυτέρων αναγκών και επιθυμιών μας (Ιωάν. ς΄50-54).
Ο άρτος του Πάσχα που έφαγε ο Ιησούς, ήταν άζυμος και ο καρπός της αμπέλου χωρίς οινόπνευμα. Η ζύμη (μαγιά), που κάνει το ψωμί να φουσκώνει, θεωρείται σύμβολο αμαρτίας (Α΄Κορ. ε΄7,8), ως εκ τούτου ακατάλληλο να αντιπροσωπεύσει τον «άμωμο και άσπιλο» Αμνό (Α΄Πέτρ. α΄19). Μόνο ο άζυμος άρτος μπορούσε να συμβολίσει το αναμάρτητο σώμα του Χριστού. Το ίδιο, και το γέννημα της αμπέλου χωρίς ζύμωση, συμβολίζει κατάλληλα την ακηλίδωτη τελειότητα του αίματος του Σωτήρα.
β. Βρώση και πόση. «Εάν δεν φάγητε την σάρκα του Υιού του ανθρώπου και πίητε το αίμα αυτού, δεν έχετε ζωήν εν εαυτοίς. Όστις τρώγει την σάρκα μου και πίνει το αίμα μου, έχει ζωήν αιώνιον, και εγώ θέλω αναστήσει αυτόν εν τη εσχάτη ημέρα» (Ιωάν. ς΄53,54).
Το να φάει κανείς τη σάρκα του Χριστού και να πιει το αίμα είναι συμβολική γλώσσα για την αφομοίωση του Λόγου του Θεού μέσα από την οποία οι πιστοί διατηρούν επικοινωνία με τον ουρανό και είναι σε θέση να έχουν πνευματική ζωή. Ο Χριστός είπε: «Οι λόγοι τους οποίους εγώ λαλώ προς εσάς, πνεύμα είναι και ζωή είναι» (Ιωάν. ς΄63). «Με άρτον μόνον δεν θέλει ζήσει ο άνθρωπος, αλλά με πάντα λόγον εξερχόμενον διά στόματος Θεού» (Ματθ. δ΄4).
Οι πιστοί τρέφονται από το Χριστό, τον άρτο της ζωής, συμμετέχοντας στο Λόγο της ζωής – την Αγία Γραφή. Από αυτόν το Λόγο έρχεται η ζωοδότειρα δύναμη του Χριστού. Με την τελετή της Κοινωνίας συμμετέχουμε στο Χριστό αφομοιώνοντας το Λόγο Του με τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος. Για την αιτία αυτή το κήρυγμα του ευαγγελίου συνοδεύει κάθε Κυριακό Δείπνο.
Εφόσον ιδιοποιούμαστε τα ευεργετήματα της θυσίας του Χριστού διαμέσου της πίστης, το Κυριακό Δείπνο γίνεται κάτι περισσότερο από απλό αναμνηστικό γεύμα. Συμμετοχή στην τελετή της Κοινωνίας είναι μια αναζωογόνηση της ζωής μας με τη δύναμη του Χριστού, η οποία μας εξασφαλίζει τη χαρά. Με δύο λόγια, ο συμβολισμός δείχνει ότι εξαρτόμαστε από το Χριστό για πνευματική ζωή, όπως συμβαίνει για την τροφή και πόση στη φυσική ζωή.
Κατά την τελετή της κοινωνίας «ευλογούμεν» το ποτήρι (Α΄Κορ. ι΄16). Αυτό σημαίνει ότι όπως ο Χριστός ευχαρίστησε για το ποτήρι (Ματθ. κς΄27), έτσι και εμείς εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας για το αίμα του Ιησού.
2. Κοινωνία ενωμένη με το Χριστό. Σε έναν κόσμο γεμάτο διαμάχες και διαιρέσεις, η ενωμένη συμμετοχή μας στις τελετές αυτές συμβάλλει στην ενότητα και στη σταθερότητα της εκκλησίας, αποδεικνύοντας την αληθινή επικοινωνία με το Χριστό και μεταξύ μας. Ο Απόστολος Παύλος είπε: «Το ποτήριον της ευλογίας το οποίον ευλογούμεν, δεν είναι κοινωνία του αίματος του Χριστού; Ο άρτος τον οποίον κόπτομεν, δεν είναι κοινωνία του σώματος του Χριστού; Διότι είς άρτος, έν σώμα είμεθα οι πολλοί, επειδή πάντες εκ του ενός άρτου μετέχομεν» (Α΄Κορ. ι΄16,17). Αυτή είναι μια αναφορά στο γεγονός ότι ο άρτος της κοινωνίας τεμαχίζεται σε πολλά κομμάτια, τα οποία τρώγονται από τους πιστούς. Και καθώς όλα τα κομμάτια προέρχονται από το ίδιο καρβέλι, έτσι και όλοι οι πιστοί που μετέχουν στην τελετή της Κοινωνίας είναι ενωμένοι με Αυτόν του οποίου το κομμένο σώμα συμβολίζεται με τον κομμένο άρτο. Συμμετέχοντας στην τελετή αυτή, οι Χριστιανοί δείχνουν δημόσια ότι είναι ενωμένοι και ανήκουν στη μεγάλη οικογένεια, της οποίας κεφαλή είναι ο Χριστός.
Όλα τα μέλη της εκκλησίας πρέπει να συμμετέχουν στη Θεία Κοινωνία, επειδή εκεί, διαμέσου του Αγίου Πνεύματος, ο Χριστός συναντά το λαό Του και τους δραστηριοποιεί με την παρουσία Του. Πιθανόν ακόμη οι καρδιές και τα χέρια που τελούν την Κοινωνία να είναι ανάξια, και όμως ο Χριστός είναι εκεί για να υπηρετήσει τα τέκνα Του. Όσοι έρχονται με την πίστη τους προσηλωμένη σε Αυτόν, θα ευλογηθούν πλουσιοπάροχα. Όλοι όσοι παραμελούν τέτοιες ευκαιρίες θεϊκών προνομίων, θα βγουν ζημιωμένοι. Γι’ αυτούς πολύ ορθά μπορεί να λεχθεί: «Δεν είσθε πάντες καθαροί’».
Αισθανόμαστε την ισχυρότερη και βαθύτερη έννοια της επικοινωνίας στην Τράπεζα του Κυρίου. Εδώ συναντιόμαστε σε κοινό έδαφος, με κατεδαφισμένα τα φράγματα που μας χωρίζουν. Εδώ κατανοούμε ότι ενώ στην κοινωνία υπάρχουν πολλά που μας χωρίζουν, στο Χριστό υπάρχουν όλα τα αναγκαία που μας ενώνουν. Καθώς διαμοίραζε το ποτήρι της Θείας Κοινωνίας, παρέδωσε στους μαθητές Του την καινή διαθήκη λέγοντας: «Πίετε εξ αυτού πάντες, διότι τούτο είναι το αίμα μου το υπέρ πολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών» (Ματθ. κς΄27,28, Λουκά κβ΄20). Όπως η παλαιά διαθήκη επικυρώθηκε με αίμα θυσίας ζώων (Έξ. κδ΄8), έτσι και η νέα διαθήκη επικυρώθηκε με το αίμα του Χριστού. Κατά την τελετή αυτή οι πιστοί ανανεώνουν την υπόσχεση πιστότητας στον Κύριό τους, αναγνωρίζοντας εκ νέου ότι αποτελούν μέρος αυτής της καταπληκτικής συνθήκης με την οποία, διαμέσου του Ιησού, ο Θεός ενώθηκε με την ανθρωπότητα. Όντας μέρος αυτής της συνθήκης, έχουν κάτι να εορτάσουν. Έτσι, το Κυριακό Δείπνο είναι και ανάμνηση και ευχαριστία της σφράγισης για την αιώνια διαθήκη της χάρης. Οι ευλογίες που λαμβάνονται, είναι ανάλογες με την πίστη των συμμετεχόντων.
3. Προσδοκία της Δευτέρας Παρουσίας. «Διότι οσάκις αν τρώγητε τον άρτον τούτον, και πίνητε το ποτήριον τούτο, τον θάνατον του Κυρίου καταγγέλλετε μέχρι της ελεύσεως αυτού» (Α΄Κορ. ια΄26). Η τελετή της Κοινωνίας συνδέει τον ενδιάμεσο χρόνο ανάμεσα στο Γολγοθά και στη Δευτέρα Παρουσία. Συνδέει το σταυρό με τη βασιλεία. Ενώνει το «ήδη» με το «ακόμη», που είναι η ουσιώδης αντίληψη του κόσμου της Καινής Διαθήκης. Διατηρεί τη συνοχή της θυσίας του Σωτήρα και της Δευτέρας Παρουσίας Του – σωτηρία που εξασφαλίζεται και σωτηρία που πραγματοποιείται. Διακηρύττει ότι ο Χριστός είναι παρών διά του Αγίου Πνεύματος μέχρι να έρθει ορατός.
Η υπόσχεση του Χριστού «δεν θέλω πίει εις το εξής εκ τούτου του γεννήματος της αμπέλου, έως της ημέρας εκείνης, όταν πίνω αυτό νέον μεθ’υμών εν τη βασιλεία του Πατρός μου» (Ματθ. κς΄29) είναι προφητική. Κατευθύνει την πίστη μας στη μελλοντική τελετή του δείπνου της Κοινωνίας με το Σωτήρα μας στη βασιλεία. Αυτή η μεγάλη εορτή γίνεται «εις το δείπνον του γάμου του Αρνίου» (Αποκ. ιθ΄9).
Για την προετοιμασία αυτού του γεγονότος ο Χριστός έδωσε τις οδηγίες: «Ας ήναι αι οσφύες σας περιεζωσμέναι και οι λύχνοι σας καιόμενοι. Και σεις όμοιοι με ανθρώπους οίτινες προσμένουσι τον κύριον αυτών, πότε θέλει επιστρέψει εκ των γάμων, διά να ανοίξωσιν ευθύς εις αυτόν όταν έλθη και κρούση. Μακάριοι οι δούλοι εκείνοι τους οποίους ελθών ο κύριος θέλει ευρεί αγρυπνούντας. Αληθώς σας λέγω ότι θέλει περιζωσθή και καθίσει αυτούς εις την τράπεζαν και υπηρετήσει αυτούς» (Λουκά ιβ΄35-37).
Με τους οπαδούς Του συγκεντρωμένους στο συμπόσιο, ο Χριστός θα εορτάσει το Δείπνο όπως είχε κάνει στην Ιερουσαλήμ. Για τόσο καιρό περίμενε αυτή την περίπτωση, και τώρα όλα είναι έτοιμα. Σηκώνεται από το θρόνο Του και προχωρεί για να υπηρετήσει. Θάμβος καταλαμβάνει όλους. Αισθάνονται τελείως ανάξιοι της τιμής που ο Χριστός τους προσφέρει. Διαμαρτύρονται λέγοντας: «Εμείς να υπηρετήσουμε!» Αλλά ο Χριστός ήρεμα επιμένει να καθίσουν στη θέση τους. Ο Χριστός έδειξε το μεγαλείο Του στη γη εκείνη την αξιομνημόνευτη περίπτωση στο Κυριακό Δείπνο, όπου πήρε τη θέση ενός δούλου και ταπείνωσε τον εαυτό Του. Ποτέ ο Χριστός δεν είναι μεγαλύτερος στον ουρανό από ό,τι τη στιγμή που διακονεί τους αγίους Του. Αυτή είναι η αποκορυφούμενη αναμονή προς την οποία στρέφει την προσοχή μας το Κυριακό Δείπνο, η χαρά της μελλοντικής δόξας μέσα από την προσωπική συναναστροφή με το Χριστό στην αιώνια βασιλεία Του.
Όροι για τη Συμμετοχή. Δύο μεγάλες ιεροτελεστίες χαρακτηρίζουν τη χριστιανική πίστη – το βάπτισμα και το Κυριακό Δείπνο. Η Αγία Γραφή διδάσκει ότι οι πιστοί επιτελούν αυτή την εντολή με το δέοντα σεβασμό προς τον Κύριο, διότι «όστις τρώγει τον άρτον τούτον και πίνει το ποτήριον τούτο αναξίως, ένοχος θέλει είσθαι του σώματος και αίματος του Κυρίου» (Β΄Κορ. ια΄27). Η λέξη «αναξίως» συνίσταται «ή σε μια ανάξια διαγωγή (δείτε εδ. 21), ή σε έλλειψη ζωτικής και δραστήριας πίστης στην εξιλαστήρια θυσία του Χριστού. Μια τέτοια στάση δείχνει έλλειψη σεβασμού προς τον Κύριο και μπορεί να θεωρηθεί απόρριψη του Σωτήρα και συμμετοχή στην ενοχή εκείνων που Τον σταύρωσαν.
Ακατάλληλη συμμετοχή προκαλεί τη δυσαρέσκεια του Θεού. «Ο τρώγων και πίνων αναξίως, τρώγει και πίνει κατάκρισιν εις εαυτόν, μη διακρίνων το σώμα του Κυρίου» (Α΄Κορ. ια΄29). Απέτυχαν να διακρίνουν μεταξύ κοινού γεύματος και των καθιερωμένων συμβόλων του εξιλαστηρίου θανάτου του Χριστού. Οι πιστοί δεν πρέπει να εκλάβουν την εντολή απλώς ως αναμνηστική τελετή ενός γεγονότος στην ιστορία. Είναι μεν αυτό, αλλά και περισσότερο. Είναι να θυμόμαστε τι στοίχισε η αμαρτία στο Θεό και τι οφείλει ο άνθρωπος στο Σωτήρα. Αποτελεί επίσης ένα μέσον να διατηρείται ζωντανά στη μνήμη το καθήκον του πιστού να δώσει δημόσια τη μαρτυρία για την πίστη του στον εξιλαστήριο θάνατο του Υιού του Θεού.
Έχοντας υπόψη αυτή τη νουθεσία, ο Απόστολος Παύλος συμβουλεύει τον πιστό «ας δοκιμάζη εαυτόν» πριν να συμμετέχει στο Κυριακό Δείπνο (Α΄Κορ. ια΄28). Πριν να λάβουν μέρος, οι πιστοί πρέπει με προσευχή να κάνουν ανασκόπηση της χριστιανικής πείρας τους, εξομολογούμενοι τις αμαρτίες τους και αποκαθιστώντας τις διαταραγμένες σχέσεις.
Αυτή η εξέταση είναι προσωπικό έργο. Άλλοι δεν μπορούν να το κάνουν, διότι ποιος μπορεί να διαβάσει την καρδιά ή να διακρίνει το ζιζάνιο από το στάχυ; Ο Χριστός, το παράδειγμά μας, απορρίπτει τον αποκλεισμό από το Δείπνο. Αν και ανοικτή αμαρτία αποκλείει τα πρόσωπα να συμμετέχουν στο Δείπνο (Α΄Κορ. ε΄11), ο Ιησούς ο ίδιος μοιράσθηκε το γεύμα με τον Ιούδα – εξωτερικά θεωρούμενος οπαδός, εσωτερικά όμως κλέφτης και προδότης.
Εκείνο που χαρακτηρίζει αυτούς που είναι κατάλληλοι να συμμετέχουν στην τελετή της Κοινωνίας είναι η κατάσταση της καρδιάς – πλήρης υποταγή στο Χριστό και πίστη στη θυσία Του. Όλοι καλούνται να συμμετέχουν συχνά στο μεγάλο αυτόν εορτασμό της καινής διαθήκης, και μέσα από αυτή τη συμμετοχή να δώσουν τη μαρτυρία τους ότι αποδέχονται το Χριστό ως προσωπικό τους Σωτήρα.
