Η Τελετή του Νιψίματος των Ποδών
Η συνήθεια απαιτούσε στην εορτή του Πάσχα οι οικογένειες των Ιουδαίων να απομακρύνουν τη μαγιά (σύμβολο αμαρτίας) από τα σπίτια τους πριν από την πρώτη ημέρα της Εβδομάδας των Αζύμων (Έξ. ιβ΄15,19,20). Έτσι και οι πιστοί πρέπει να ομολογήσουν όλες τις αμαρτίες τους και να μετανοήσουν, όπου συμπεριλαμβάνονται η περηφάνια, η ανταγωνιστικότητα, η ζήλια, τα μνησίκακα αισθήματα, η ιδιοτέλεια, πριν να έχουν το κατάλληλο πνεύμα για την πιο στενή επικοινωνία με το Χριστό.
Για το σκοπό αυτό ο Χριστός καθιέρωσε την τελετή του νιψίματος των ποδών. Όχι μόνο έδωσε το παράδειγμα, αλλά δήλωσε ότι και εκείνοι έπρεπε να κάνουν το ίδιο, και υποσχέθηκε την ευλογία Του: «Εάν εξεύρητε ταύτα, μακάριοι είσθε εάν κάμνητε αυτά» (Ιωάν. ιγ΄17). Αυτή η τελετή επειδή προηγείται του Κυριακού Δείπνου, εκπληρώνει την εντολή να ελέγξουν όλοι τον εαυτό τους, για να μη συμμετέχουν στο δείπνο «αναξίως» (Α΄Κορ. ια΄27-29).
Η Σημασία της Τελετής. Αυτή η τελετή αποκαλύπτει κάτι και για την αποστολή του Χριστού και για την πείρα των συμμετεχόντων.
1. Αναμνηστικό της συγκατάβασης του Χριστού. Η τελετή του νιψίματος των ποδιών θυμίζει την ταπεινοφροσύνη του Χριστού με την ενσάρκωσή Του και τη ζωή υπηρεσίας. Αν και η θέση Του ήταν δίπλα στον Πατέρα, περιβλημένος με ουράνια δόξα, «εαυτόν εκένωσε, λαβών δούλου μορφήν, γενόμενος όμοιος με τους ανθρώπους» (Φιλιπ. β΄7).
Ήταν ταπεινωτικό για τον Υιό του Θεού να δοθεί με τόση ανιδιοτέλεια, με τόση αγάπη, και όμως να απορριφθεί από την πλειονότητα εκείνων τους οποίους ήρθε να σώσει. Στη διάρκεια της επίγειας ζωής του Χριστού ο Σατανάς ήταν αποφασισμένος να Τον θέτει σε δυσμένεια σε κάθε βήμα. Οποία ταπείνωση έπρεπε να υποστεί Αυτός – ο Αθώος – για να σταυρωθεί ως εγκληματίας!
Ο Χριστός έζησε μια ζωή ανιδιοτελούς υπηρεσίας. «Δεν ήλθε διά να υπηρετηθή, αλλά διά να υπηρετήση» (Ματθ. κ΄28). Με την πράξη του νιψίματος των ποδιών έδειξε ότι θα έκανε οποιαδήποτε υπηρεσία, όσο ταπεινή και να ήταν, για να σώσει ανθρώπους. Έτσι, τύπωσε τη ζωή υπηρεσίας και ταπεινότητάς Του στη διάνοια των οπαδών Του.
Καθιστώντας αυτή την τελετή μια ιεροτελεστία, ο Χριστός είχε την πρόθεση να οδηγήσει τους πιστούς σε κατάσταση τρυφερότητας και αγάπης, που θα τους παρακινούσε να υπηρετήσουν τους άλλους. Αυτή η τελετή ενθαρρύνει εκείνους που σκέπτονται τη σημασία της να εξυπηρετήσουν τους άλλους με ταπεινοφροσύνη και ευαισθησία. Ακολουθώντας το Χριστό στο νίψιμο των ποδιών, ομολογούμε το πνεύμα Του, «διά της αγάπης δουλεύετε αλλήλους» (Γαλ. ε΄13).
Αν και η συμμετοχή στην τελετή αυτή είναι ταπείνωση, όμως δεν είναι υποβίβαση. Ποιος δε θα αισθανόταν προνομιούχος να γονατίσει μπροστά στο Χριστό και να πλύνει τα ίδια τα πόδια Του που καρφώθηκαν στο σταυρό; Ο Ιησούς είπε: «Καθ’όσον εκάμετε εις ένα τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εις εμέ εκάμετε» (Ματθ. κε΄40).
2. Ένας τύπος ανώτερου καθαρισμού. Το νίψιμο των ποδιών κάνει περισσότερο από το να καθαρίζει τα πόδια. Αντιπροσωπεύει ανώτερο καθαρισμό – τον καθαρισμό της καρδιάς. Όταν ο Απόστολος Πέτρος ζήτησε από τον Ιησού να τον πλύνει ολόκληρο, ο Ιησούς είπε: «Ο λελουμένος δεν έχει χρείαν ειμή τους πόδας να νιφθή, αλλά είναι όλος καθαρός» (Ιωάν. ιγ΄10).
Εκείνος που κάνει το λουτρό του, είναι καθαρός. Όμως, τα πόδια με πέδιλα γρήγορα σκονίζονται και χρειάζονται πάλι πλύσιμο. Το ίδιο και με τους μαθητές. Οι αμαρτίες τους είχαν πλυθεί με το βάπτισμα, αλλά ο πειρασμός τούς οδήγησε να υποθάλπουν στην καρδιά τους περηφάνια, ζήλια και κακία. Δεν ήταν έτοιμοι να έχουν στενή σχέση με τον Κύριό τους, ούτε να δεχθούν τη νέα διαθήκη που ετοιμαζόταν να κάνει μαζί τους. Με το νίψιμο των ποδιών ο Χριστός επιθυμούσε να τους ετοιμάσει να λάβουν μέρος στο Κυριακό Δείπνο. Εκτός από τον Ιούδα τον προδότη, οι καρδιές τους είχαν καθαρισθεί με τη χάρη του Χριστού από εγωισμό και περηφάνια, και ήταν ενωμένοι στην αγάπη ο ένας για τον άλλον. Με την ανιδιοτελή πράξη του Χριστού ταπεινώθηκαν και έγιναν επιδεκτικοί στη μάθηση.
Όπως οι μαθητές, και εμείς όταν δεχθήκαμε το Χριστό και βαπτισθήκαμε, καθαρισθήκαμε με το αίμα Του. Αλλά καθώς βαδίζουμε στη χριστιανική ζωή, πέφτουμε. Τα πόδια μας σκονίζονται. Πρέπει να έρθουμε πάλι στο Χριστό και να αφήσουμε την εξαγνίζουσα χάρη Του να αφαιρέσει το μίασμα. Οπωσδήποτε δε μας χρειάζεται να βαπτισθούμε πάλι, επειδή «ο λελουμένος δεν έχει χρείαν ειμή τους πόδας να νιφθή» (Ιωάν. ιγ΄10). Το νίψιμο των ποδιών ως εντολή μας θυμίζει την ανάγκη μας για τακτικό καθαρισμό και ότι εξαρτόμαστε τελείως από το αίμα του Χριστού. Το νίψιμο των ποδιών το ίδιο δεν μπορεί να καθαρίσει από την αμαρτία. Μόνο ο Χριστός μπορεί να μας εξαγνίσει.
3. Μια συναδελφότητα της συγχώρησης. Η ατμόσφαιρα συγχώρησης μεταξύ των συμμετεχόντων δείχνει ότι είναι αποτελεσματική αυτή η τελετή που συμβολίζει τον καθαρισμό. Μόνο όταν συγχωρούμε, μπορούμε να έχουμε την εμπειρία της θείας συγχώρησης. «Εάν συγχωρήσητε εις τους ανθρώπους τα πταίσματα αυτών, θέλει συγχωρήσει και εις εσάς ο Πατήρ σας ο ουράνιος. Εάν όμως δε συγχωρήσητε εις τους ανθρώπους τα πταίσματα αυτών, ουδέ ο Πατήρ σας θέλει συγχωρήσει τα πταίσματά σας» (Ματθ. ς΄14,15).
Ο Ιησούς είπε, «και σεις χρεωστείτε να νίπτητε τους πόδας αλλήλων» (Ιωάν. ιγ΄14). Χρειαζόμαστε και να είμαστε πρόθυμοι να πλύνουμε τα πόδια κάποιου άλλου, και να θέλουμε κάποιος άλλος να πλύνει τα δικά μας. Στην τελευταία περίπτωση παραδεχόμαστε την ανάγκη μας για πνευματική βοήθεια.
Όταν η τελετή τελειώνει, η πίστη μας μάς βεβαιώνει ότι είμαστε καθαροί επειδή οι αμαρτίες μας αποπλύθηκαν. Από ποιον; Από το Χριστό. Αλλά είναι οι αδελφοί μας στην πίστη που εφάρμοσαν σε μας τα σύμβολα της διακονίας του Χριστού, και έτσι αυτή η τελετή γίνεται μια συναδελφότητα συγχώρησης.
4. Μια συναδελφότητα με το Χριστό και τους πιστούς. Αυτή η τελετή του νιψίματος των ποδιών δείχνει την αγάπη του Χριστού προς τους οπαδούς Του «μέχρι τέλους» (Ιωάν. ιγ΄1). Όταν ο Απόστολος Πέτρος αρνήθηκε στο Χριστό να του πλύνει τα πόδια, Εκείνος είπε: «Εάν δεν σε νίψω, δεν έχεις μέρος μετ’εμού» (εδ.8). Αν δεν υπάρχει καθαρισμός, τότε ούτε επικοινωνία μπορεί να υπάρξει. Όσοι επιθυμούν να συνεχίσουν την επικοινωνία τους με το Χριστό, θα συμμετέχουν στην ιεροτελεστία αυτή.
Το ίδιο βράδυ ο Χριστός τους είπε: «Εντολήν καινήν σας δίδω, να αγαπάτε αλλήλους. Καθώς εγώ σας ηγάπησα, και σεις να αγαπάτε αλλήλους» (εδ. 34). Το μήνυμα της ιεροτελεστίας είναι σαφές: «Διά της αγάπης δουλεύετε αλλήλους» (Γαλ. ε΄13). Το να έχουμε αυτό το είδος της αγάπης σημαίνει ότι θα παραχωρήσουμε τη μεγαλύτερη θέση στους πλησίον μας, εκτιμώντας αυτούς ότι υπερέχουν από μας (Φιλιπ. β΄3). Έχουμε την εντολή να αγαπούμε αυτούς που διαφέρουν από μας. Αυτό μας βοηθάει να μη τρέφουμε αισθήματα ανωτερότητας ή μεροληψίας. Ο τρόπος ζωής μας θα αντικατοπτρίζει την αγάπη μας προς τους ομόπιστους. Γονατίζοντας μπροστά τους, πλένοντας τα πόδια τους, έχουμε τη χαρά ότι θα ζήσουμε μαζί στην αιωνιότητα. Όσοι ακολουθούν το παράδειγμα του Χριστού στην τελετή αυτή, κατά κάποιον τρόπο έχουν την εμπειρία τι σημαίνει να αγαπούν όπως ο Χριστός αγάπησε. Και μια τέτοια αγάπη μπορεί να είναι μια ισχυρή μαρτυρία.
Ένας βουδιστής μοναχός κάποτε ζήτησε από έναν ιεραπόστολο να του δείξει μια σκηνή που θα αντιπροσώπευε τη Χριστιανοσύνη. Καλλιτέχνες έπρεπε να διακοσμήσουν μια αίθουσα στο χώρο του μοναστηριού με τοιχογραφίες και ανάγλυφα που περιέγραφαν τις κυριότερες θρησκείες του κόσμου. Έπειτα από κάποιες σκέψεις, ο ιεραπόστολος άρχισε να διαβάζει το κεφ. Ιωάν. ιγ΄. Στην αφήγηση αυτού του περιστατικού ο ιεραπόστολος είπε: «Ο μοναχός δεν είπε τίποτε καθώς διάβαζα. Αλλά αισθανόμουν μια περίεργη, γεμάτη δέος ηρεμία και δύναμη καθώς το κείμενο περιέγραφε την πράξη του Ιησού να πλένει τα πόδια των μαθητών». Για την κουλτούρα τους το να συζητάει κανείς δημόσια ό,τι έχει σχέση με τα πόδια, ήταν αντίθετο προς τους καλούς τρόπους.
«Όταν τελείωσα την ανάγνωση, ακολούθησε μια στιγμή σιγής. Με κοίταξε με δυσπιστία και είπε: Θέλετε να πείτε ότι ο Θεμελιωτής της θρησκείας σας έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του;»
«Ναι», του απάντησα. Το συνηθισμένα γαλήνιο πρόσωπο, με ξυρισμένα τα φρύδια και το κεφάλι, συνοφρυώθηκε από κλονισμό και κατάπληξη. Έμεινε άφωνος όπως και εγώ. Ξεροκατάπιε αρκετές φορές, και οι δύο μας αιχμαλωτισθήκαμε από το δράμα της σκηνής. Καθώς τον έβλεπα, το δύσπιστο βλέμμα του προσώπου του άλλαξε σε ένα σεβάσμιο δέος. Ο Ιησούς, ο Ιδρυτής του Χριστιανισμού, άγγισε και έπλυνε τα σκονισμένα πόδια των ψαράδων! Έπειτα από λίγες στιγμές βρήκε την αυτοκυριαρχία του και στάθηκε στα πόδια του. «Βλέπω τώρα την ουσία του Χριστιανισμού».
