ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΙΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ;
Η αληθινή λατρεία, όπως αυτή των 144.000 στην Αποκάλυψη 14 και 15, είναι ακριβώς το αντίθετο της ψεύτικης λατρείας της Βαβυλώνας. Κατ’ αρχήν, η αληθινή λατρεία απευθύνεται αποκλειστικά προς τον Θεό Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Παρόλο που αυτό θεωρητικά θα έπρεπε να είναι αυτονόητο και να μη χρειάζεται αναφορά, στην πραγματικότητα είναι πολύ εύκολο η λατρεία ενός δημιουργήματος να διεισδύσει στη λατρεία που προορίζεται για τον Θεό. Το βλέπουμε να συμβαίνει στη λατρεία που απευθύνεται σε ανθρώπους που φαίνεται να έχουν πληρωθεί με το Άγιο Πνεύμα και τη δύναμη του Θεού, που είτε βρίσκονται εν ζωή και κάνουν θαύματα και θεραπείες, είτε είναι άγιοι άνθρωποι (οι Άγιοι) που έχουν πεθάνει και δήθεν έχουν περάσει σε μια ανώτερη σφαίρα όπου μπορούν να απαντήσουν στα αιτήματα και στις προσευχές μας. Ένα άλλο παράδειγμα λατρείας ενός δημιουργήματος έχουμε όταν προσφέρουμε τιμή και λατρεία σε σύμβολα ή έργα τέχνης που απεικονίζουν τον Θεό· το αντικείμενο μπορεί να μετατραπεί στο μυαλό του λατρευτή από ένα απλό σύμβολο σε ένα αντικείμενο που έχει δύναμη θεραπείας ή προσφέρει άλλα οφέλη. Τέτοιου είδους λατρεία παρατηρείται στα πλήθη που συρρέουν σε ναούς όπου βρίσκεται ένα συγκεκριμένο έργο τέχνης ή λείψανο με υποτιθέμενη θαυματουργική δύναμη. Η αληθινή λατρεία όμως δεν στρέφει την προσοχή του πιστού σε μια απεικόνιση του Θεού ή ενός μεγάλου ανθρώπου του Θεού - εστιάζεται αποκλειστικά στον Θεό.
Η αληθινή λατρεία βασίζεται στην πίστη και στην υπακοή προς τον Θεό - “Εδώ είναι η υπομονή των αγίων (των πιστών)· εδώ είναι εκείνοι που φυλάττουν τις εντολές του Θεού και την πίστη του Ιησού” (Αποκάλυψη 14:12). Παρόλο που οι αληθινοί πιστοί μπορεί να σκοντάψουν και να πέσουν, δεν συνεχίζουν να υποθάλπουν στην καρδιά τους αμαρτίες που έχουν αναγνωρίσει. “Εκείνος που λέει ότι: Τον (Χριστό) γνώρισα, και δεν τηρεί τις εντολές Του, είναι ψεύτης, και μέσα σ’ αυτόν η αλήθεια δεν υπάρχει” (Α΄ Ιωάννου 2:4). Αυτό δεν σημαίνει ότι ο αμαρτωλός πρέπει να αποφύγει τον Θεό μέχρι να διορθώσει το πρόβλημά του. Αντιθέτως πρέπει να πλησιάσουμε τον Θεό ειδικά όταν έχουμε αμαρτήσει· όχι για να συγκαλύψουμε την αμαρτία μας με μια συγκινητική εμπειρία λατρείας, αλλά για να λάβουμε συγχώρηση, να καθαριστούμε και να λάβουμε δύναμη να νικήσουμε τους πειρασμούς. Εκτός όμως από τις προσωπικές αμαρτίες πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι η λατρεία μας δεν εμπεριέχει θεσμοθετημένη αμαρτία που είναι ριζωμένη στην εκκλησία μας. Στο κεφάλαιο 13 είδαμε ότι ένα βασικό θέμα ανυπακοής στον έσχατο καιρό είναι η αντικατάσταση της ημέρας του Σαββάτου με μια ψεύτικη ημέρα λατρείας. Έχουμε επίσης ήδη εξετάσει την ειδωλολατρία που αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό αρκετών Χριστιανικών δογμάτων.
Η αληθινή λατρεία πηγάζει από μια οικεία σχέση με τον Θεό - “Αυτοί είναι εκείνοι που ακολουθούν το Αρνίο, όπου και αν πάει” (Αποκάλυψη 14:4). Οι αληθινοί πιστοί δεν αγνοούν τον Θεό όλη την εβδομάδα και μετά πηγαίνουν στην εκκλησία για να ανανεώνουν τον θρησκευτικό ενθουσιασμό τους. Όπως λέει ο ψαλμωδός, “Θα ευλογώ τον Κύριο σε κάθε στιγμή· η αίνεσή Του θα είναι πάντοτε στο στόμα μου” (Ψαλμοί 34:1). Η λατρεία στην Εκκλησία δεν αντικαθιστά την προσωπική λατρεία· ούτε η προσωπική λατρεία αντικαθιστά την ανάγκη για λατρεία και συναδέλφωση με το σώμα του Χριστού.
Από τα παραδείγματα στην Αποκάλυψη βλέπουμε ότι η μουσική αποτελεί σημαντικό μέρος της αληθινής λατρείας. Οι πιστοί στην γυάλινη θάλασσα “ψάλλουν την ωδή του Μωυσή... και την ωδή του Αρνίου” , ωδές λατρείας και δοξολογίας βρίσκονται διάσπαρτες στους Ψαλμούς και στο βιβλίο της Αποκάλυψης. Η αληθινή λατρεία δεν χαρακτηρίζεται από κουραστική, ξεπερασμένη μουσική, αλλά είναι ζωντανή και αγγίζει τα συναισθήματα (“Και έψαλλαν σαν μια καινούργια ωδή μπροστά στο θρόνο” Αποκάλυψη 14:3). Από την άλλη, η μουσική στη λατρεία δεν μπορεί να είναι μια θορυβώδης κακοφωνία που βασίζεται σε ισχυρής έντασης μουσικά όργανα και χρησιμοποιεί τον ρυθμό για να διεγείρει τις αισθήσεις τεχνικά και να προκαλέσει συναισθήματα – αυτό ήταν χαρακτηριστικό της ψεύτικης λατρείας στη Βαβυλώνα με τον ήχο “της σάλπιγγας, της σύριγγας, της κιθάρας, της σαμβύκης, του ψαλτηρίου, της συμφωνίας, και κάθε είδους μουσικής” (Δανιήλ 3:5).
Η αληθινή λατρεία χαρακτηρίζεται από μια ξεκάθαρη διδασκαλία της Αγίας Γραφής με κέντρο της τη θυσία του Χριστού που παίρνει τη θέση του ένοχου αμαρτωλού. Το κακό και η διάχυτη φύση του κακού εκτίθενται και βρίσκονται σε αντίθεση με την αγιότητα του Θεού. Ο Λόγος του Θεού κηρύττεται και διδάσκεται και ως συνέπεια έρχονται στο φως γνωστές αμαρτίες και η καρδιά του αμαρτωλού σπαράζει και έρχεται σε μετάνοια και καλύπτεται με το αίμα του Χριστού που την καθαρίζει. Η αληθινή λατρεία ενθαρρύνει τους πιστούς να πλύνουν “…τις στολές τους, και (να) τις λεύκαν(ουν) στο αίμα του Αρνίου” (Αποκάλυψη 7:14).
Τέλος, ο Θεός δεν χρησιμοποιεί απειλές για να αναγκάσει κάποιον να Τον προσκυνήσει. Αντί να απειλεί, προειδοποιεί για τις συνέπειες της λατρείας ψεύτικων θεών και απευθύνει έκκληση προς όλους να προσκυνήσουν “αυτόν που δημιούργησε τον ουρανό και τη γη και τη θάλασσα και τις πηγές των νερών” (Αποκάλυψη 14:7).[1]
Κάποια κοινά χαρακτηριστικά λατρείας που παρατηρούνται σε αρκετές εκκλησίες δεν συνάδουν στην πραγματικότητα με την αληθινή λατρεία. Όπως ήδη αναφέραμε η αληθινή λατρεία δεν έχει σχέση με κανενός είδους προσκύνηση ανθρώπου, δημιουργήματος ή αντικείμενου, παρά μόνο του Θεού. Ο Ιωάννης συγκλονισμένος από τα οράματα που του παρουσίαζε ο άγγελος “έπεσε μπροστά στα πόδια του (του αγγέλου που του έδειξε τα οράματα), για να τον προσκυνήσει· και του είπε (ο άγγελος): “Πρόσεχε, μη το κάνεις αυτό· εγώ είμαι σύνδουλός σου, και των αδελφών σου, που έχουν τη μαρτυρία του Ιησού· τον Θεό προσκύνησε” (Αποκάλυψη 19:10).[2] Ο απόστολος Πέτρος (που σύμφωνα με τη δογματική της Καθολικής Εκκλησίας ήταν ο πρώτος πάπας) αρνήθηκε να τον προσκυνήσει ο Κορνήλιος: “Καθώς ο Πέτρος μπήκε μέσα, ερχόμενος ο Κορνήλιος σε συνάντησή του, έπεσε στα πόδια του, και προσκύνησε. Ο Πέτρος, όμως, τον σήκωσε, λέγοντας: Σήκω επάνω· και εγώ ο ίδιος άνθρωπος είμαι” (Πράξεις 10:25,26).[3]
Παρόλο που αρκετοί μεγάλοι άνθρωποι πίστης, που τώρα λατρεύονται ως άγιοι είχαν πεθάνει πριν τη συγγραφή της Αγίας Γραφής,[4] δεν υπάρχει καμία αναφορά στην Καινή Διαθήκη λατρείας ή προσευχής ενός ανθρώπου προς έναν ‘άγιο’. Ο Ααρών στην έρημο έφτιαξε ένα χρυσό μοσχάρι που υποτίθεται ότι απεικόνιζε τον αόρατο Θεό,[5] ο Θεός όμως απέρριψε αυτή την προσπάθεια απεικόνισής Του σε κάποιο αντικείμενο λατρείας (Έξοδος 32). Ουσιαστικά, η δεύτερη εντολή είναι πολύ ξεκάθαρη: “Μην κάνεις για τον εαυτό σου είδωλο μήτε ομοίωμα κάποιου, από όσα είναι στον ουρανό επάνω ή όσα είναι στη γη κάτω ή όσα είναι στα νερά κάτω από τη γη· μην τα προσκυνήσεις μήτε να τα λατρεύσεις” (Έξοδος 20:4,5). Η προσκύνηση αγίων, λειψάνων και εικόνων, δεν αποτελεί μέρος της αληθινής λατρείας.
Το να επικεντρωνόμαστε σε κάποιον άλλο εκτός από τον Θεό μπορεί επίσης να γίνει το βασικό θέμα προσευχών και ύμνων. Για παράδειγμα, το “Χαίρε, Μαρία”, μια από τις πιο συνηθισμένες προσευχές της Καθολικής Εκκλησίας, αναφέρει τα εξής λόγια: “Χαίρε, Μαρία, γεμάτη χάρη, ευλογημένη εσύ ανάμεσα στις γυναίκες, και ευλογημένος ο καρπός της κοιλιάς σου, ο Ιησούς. Άγια Μαρία, Θεοτόκε, προσευχήσου για μας που είμαστε αμαρτωλοί και τώρα και στην ώρα του θανάτου μας, Αμήν”. Αυτή η προσευχή επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά από πιστούς που επιθυμούν μια εμπειρία λατρείας ή προσφορά μετάνοιας για τις αμαρτίες τους. Όμως, σχεδόν στο σύνολο της η προσευχή επικεντρώνεται στη “Θεοτόκο” και σε “μας που είμαστε αμαρτωλοί”, παρά στον Θεό. Οι επαναλήψεις της προσευχής αυτής καθ’ εαυτής επικεντρώνονται στο εγώ, στην αμαρτία μου και στην ανάγκη μου για έλεος, και ουσιαστικά απορρίπτεται το γεγονός ότι το έλεος έχει ήδη δοθεί στο σταυρό και μας παρέχεται αμέσως μόλις το ζητήσουμε και όχι μετά από εκατοντάδες ή χιλιάδες επαναλήψεις.[6]
Η αληθινή λατρεία δεν είναι μια ώρα κοινωνικής συναναστροφής όπου οι ‘πιστοί’ επικεντρώνονται ο ένας στον άλλον. Παρόλο που πρέπει να υπάρχει χρόνος για κοινωνικές συναναστροφές μεταξύ των πιστών, δεν θα πρέπει να παίρνει τη θέση της λατρείας που επικεντρώνεται προς τον Θεό. Ακόμη λατρεία που είναι τόσο βαρετή και προβλεπόμενη ώστε οι “θεατές” να περνούν την ώρα κουτσομπολεύοντας, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση λατρεία.
Συνέχισε στη επόμενη παράγραφο: ΛΑΤΡΕΙΑ ΟΠΩΣ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ
[1] Είναι αλήθεια ότι η Αποκάλυψη 14:9-11 δίνει μια αυστηρή προειδοποίηση προς όσους συμμετέχουν σε ψεύτικη λατρεία, δεν υπάρχουν όμως απειλές για εκείνους που συμμετέχουν στην αληθινή λατρεία. Αυτό φανερώνει τη διαφορά μεταξύ της απειλής και της εξαναγκαστικής υπακοής, και των προειδοποιήσεων των αναπόφευκτων συνεπειών.
[2] Αυτό έρχεται σε άμεση αντίθεση με τις πρακτικές της Καθολικής και της Ορθόδοξης εκκλησίας όπου οι πιστοί γονατίζουν μπροστά σε αγάλματα ή εικόνες αγίων που θεωρείται ότι είναι άγγελοι στον ουρανό που περιμένουν να μεσιτεύσουν υπέρ μας. Αυτό το θέμα της μη προσκύνησης αγγέλων είναι τόσο σημαντικό που επαναλαμβάνεται στην Αποκάλυψη 22:8, 9.
[3] Ο απόστολος Παύλος επίσης αρνήθηκε την προσκύνηση. Βλ. Πράξεις 14:8-18.
[4] Για παράδειγμα στις Ορθόδοξες και Καθολικές εκκλησίες ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, ο Ιάκωβος και ο Στέφανος, θεωρούνται άγιοι, στην Καινή Διαθήκη όμως που γράφτηκε μετά το θάνατό τους δεν υπάρχει καμία αναφορά ανθρώπου να απευθύνει τις προσευχές του, τα αιτήματά του ή τη λατρεία του προς εκείνους.
[5] Ο Ααρών έφτιαξε το μοσχάρι και δεν διακήρυξε μία γιορτή για έναν καινούργιο θεό, αλλά “διακήρυξε, λέγοντας: Αύριο είναι γιορτή στον Κύριο” (Έξοδος 32:5).
[6] Η επανάληψη του “Κύριε Ελέησον” μπορεί να θεωρηθεί παράβαση της τρίτης εντολής (“Μη πάρεις το όνομα του Κυρίου του Θεού σου μάταια” Έξοδος 20:7) επειδή αυτή καθ’ εαυτή η επανάληψη δείχνει έλλειψη πίστης στον Θεό ώστε να εκπληρώσει τα αιτήματά μας. Ο Χριστός προειδοποίησε: “Όταν προσεύχεστε, μη βαττολογήσετε, όπως οι Εθνικοί· επειδή, νομίζουν ότι με την πολυλογία τους θα εισακουστούν” (Ματθαίον 6:7).